راهنمای شروع کسب و کار اینترنتی در ایران (فرصت‌ها و تهدیدها)

شروع یک کسب و کار اینترنتی در ایران یکی از سوالات پرتکرار این روزها برای تازه کاران دنیای کسب و کارهای آنلاین می‌باشد. بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند که چگونه می‌توان یک کسب و کار اینترنتی پر رونقی را در ایران راه اندازی کرد و در این مسیر با چه چالش‌ها و دغدغه‌هایی رو به رو خواهند بود.

یکی از شیرین ‌‌ترین درآمدهایی که می‌توان در دنیای کسب و کار به آن دست پیدا کرد، همین کسب درآمد اینترنتی به کمک راه اندازی یک کسب و کار آنلاین است. البتّه که شروع یک بیزینس همیشه با مشکلات و موانعی همراه بوده و هست، امّا اگر نسب به مسیر خود اطمینان داشته باشید و کاری را از روی علاقه شخصی آغاز کنید قطعاً بدانید که موفّق خواهید شد.

سوالات متداول برای راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی در ایران

[toggles title=”من هیچ سرمایه ‌ای ندارم، آیا می‌توانم شروع کنم؟”]
نمی‌توان گفت که با سرمایه صفر، امّا با سرمایه حدود ۱ میلیون تومان می توانید یک کسب و کار اینترنتی برای خودتان راه اندازی کنید، البتّه کاملاً بستگی دارد که ایده شما چیست و اینکه اصل ایده فارغ از بستر دیجیتال چه میزان سرمایه نیاز داشته باشد.
[/toggles]

[toggles title=”من از آینده کسب و کار در ایران می ترسم، آیا شروع کنم؟”]
خوب ما طبیعتاً در ایران چالش‌ها و فراز و نشیب‌های زیادی را در خصوص اقتصاد و به خصوص کسب و کارهای اینترنتی داشتیم و داریم. امّا هیچ یک از این موارد دلیلی برای شروع نکردن نیست و اگر واقعاً ۳ پیش نیاز اصلی (علاقه، تخصص و تجاری سازی ) ایده خود را دارید، حتماً آغاز کنید و فرصت را از دست ندهید.
[/toggles]

[toggles title=”سرمایه دارم امّا ترس از دست دادن سرمایه اولیه ام را دارم، شروع کنم؟”]
لازم نیست که از همین ابتدا، همه سرمایه خود را وارد کسب و کار کنید، کافیست بخشی از آن را به عنوان ریسک بپذیرید و شروع به راه اندازی کسب و کار خود کنید، البته باز هم می گویم که باید بررسی‌های لازم را در مورد جنبه‌های مختلف ایده خود انجام داده باشید.
[/toggles]

[toggles title=”به صرفه ‌ترین روش ها برای رونق کسب و کار اینترنتی چیست؟”]
برای پاسخ به این سوال باید گفت که کاملاً به نوع کسب و کار شما بر‌میگردد امّا به طور معمول و در حال حاضر سرمایه گذاری بر روی بازاریابی محتوایی (در اینستاگرام و سئو سایت) می تواند یکی از به صرفه‌ترین و قدرتمند‌ترین روش‌های بازاریابی دیجیتال باشد.
[/toggles]

[toggles title=”بزرگترین مانع برای راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی در ایران چیست؟”]
بزرگترین مانع در حال حاضر، نبود قوانین واضح و مشخّص و ترس صاحبان کسب و کارها به دلیل عدم اگاهی برای ورود به این بازار است. که وظیفه تولید کنندگان محتوا در زمینه دیجیتال مارکتینگ است که این ترس را برای صاحبان کسب و کارهای آنلاین به یک مسیر هموار بدل کند.
[/toggles]

فرصت‌های کسب و کار اینترنتی در ایران

خوب همه ما می‌دانیم که تنها چند سالی هست که اینترنت در ایران قدرت گرفته و در دسترس تقریباً ۸۰ درصد مردم ایران در سراسر نقاط شهر‌ها به اینترنت دسترسی دارند. امّا در این میان تنها عدّه کمی از کسب و کارهای سنّتی به فکر ساخت کسب و کار خود بر بستر اینترنت هستند.
از طرفی به دلیل نا آشنا بودن با این فضا و قدرت و وسعت بی نظیر راه اندازی کسب و کار اینترنتی در ایران، بسیاری از افراد به دلیل ترس یا عدم اگاهی از ورود به این بازار رفته رفته از صفحه تجارت محو خواهند.

در اینجا می‌خوام شما را با یک واقعیّت بسیار مهم آشنا کنم. اگر کسب و کارهای سنّتی تا چند سال آینده حداقل یک نسخه آنلاین از تجارت خود نسازند، قطعاً از صفحه تجارت محو خواهند شد و این یک واقیّت انکار ناپذیر است.
ایران یک کشور جهان سوّم است و ظرفیّت‌های داخلی بسیار زیادی برای ساخت و رشد دارد. ایران به دلیل شرایط منطقه‌ای، حجم جمعیّت کشورش، هوش سرشار مردمانش، آموزش پذیری بالای نسل جوان و … شرایط بسیار خوبی را برای ساخت و رشد یک کسب و کار اینترنتی وجود دارد. بنابریان یکی از بهترین مکان‌ها برای ایجاد تجارت بر بستر دنیای دیجیتال می‌باشد.

چالش‌ها و موانع راه اندازی تجارت آنلاین در ایران

درسته که از فرصت‌های بکر برای راه اندازی کسب و کار اینترنتی در ایران صحبت کردیم، امّا نباید غافل شویم که ایران یک کشوری‌ است که اقتصاد آن در طول زمان دستخوش نوسانات و تلاطم ‌های بسیار زیادی خواهد شد و این یک واقعیّت است که نباید از آن فرار کرد.
این موج، چه بخواهیم و چه نخواهیم روی کسب و کار اینترنتی هم تاثیر خواهد داشت، امّا یک صاحب کسب وکار آنلاین در ایران باید بداند که چطور این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کند و در مواقعی که اقتصاد دچار فراز و فرود می‌شود، بتواند از این شرایط برای رشد کسب و کار خود در آینده استفاده کند. از طرفی دیگر قوانین و مقررات کسب و کارهای اینترنتی در ایران هنوز شکل و شمایل درستی به خود نگرفته و در بسیاری از جنبه‌ها اصول و قوانین مشخّصی تنظیم نشده !!!

این موضوع هم می‌تواند برای افراد باهوش و توانمند یک فرصت باشد تا بتوانند از این حفره‌های باز استفاده کرده و به رشد و توسعه تجارت خود بپردازند و از طرفی دیگر ممکن است به دلیل نبود قوانین سفت و سخت برای پیگیری‌های افراد سودجو، حتّی سبب نابودی یک کسب و کار اینترنتی در ایران شود.
امّا در مجموع، من اگر جای شما باشم باز هم آنلاین شدن در ایران را انتخاب خواهم کرد چون با این وجود بالاخره دیر یا زود این مسائل هم ساماندهی خواهد شد و نهایتاً به نفع همه (هم خریدار و هم صاحبان کسب و کارهای اینترنتی) خواهد شد.

پیش نیاز‌های شروع کسب و کار اینترنتی در ایران

از ایران که بگذریم بگذارید این موضوع را به صورت کاملاً کلّی بررسی کنیم و اینکه اصلاً پیش‌نیازهای شروع یک کسب و کار اینترنتی چیست؟

– علاقه حرف اوّل را می ‌زند

اولین موردی که باید به آن توجّه کنیم، علاقه است. تا زمانیه که شما برای شروع یک ایده عشق و علاقه نداشته باشید، در دنیای آنلاین بلکه در فضای غیر دیجیتال هم نمی‌توانید موفّق شوید.
پس اوّلین گزینه این است که شما نسبت به شروع یک کسب و کار اینترنتی علاقه کافی داشته باشید که این موضوع به مهارت‌ها و استعداد‌های درونی شما باز می‌گردد. یعنی باید با درون خودتان خلوت کنید که دقیقاً چه علایق و استعداد‌های درونی دارید که می‌تواند به یک کسب و کار پولساز اینترنتی شود.

من برای این موضوع خودم را مثال می‌زنم که با توجّه به تفکّر عمیق به درون خودم، متوجّه شدم که به دنیای آموزش و ارائه اطّلاعات در دنیای اینترنت بسیار علاقه‌مند هستم و می توانم این کار را به یک کسب و کار اینترنتی پولساز تبدیل کنم ضمن اینکه در ایران مسیر بسیاری از افراد با کمک آموزش‌هایی که تولید می کنم، می توانند کسب و کار اینترنتی خود را راه اندازی کنند و همین موضوع بهانه ‌ای برای راه اندازی وب‌سایت آموزشی مارکترها شد.

– تخصص و اطّلاعات کافی برای شروع

قطعاً برای اینکه بتوانید علاقه خود را به یک کسب و کار اینترنتی در ایران تبدیل کنید، نیاز به کسب اطّلاعات و دانش کافی را دارید تا بتوانید آن را با علاقه خودتان ترکیب کرده و در مسیر رشد کسب و کار خود قدم بردارید.
حال این تخصص ممکن است یادگیری روش‌های راه اندازی یک وب‌سایت، نحوه بازاریابی اینترنتی یا حتّی نحوه مذاکره با دیگران باشد. بنابراین تا زمانیکه مهارت‌ها و دانش اولیه برای راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی را ندارید، توصیه می‌کنم شروع نکنید و سعی کنید در حداقل ممکن، در دوره‌های آموزشی مورد نیاز شرکت کنید و بعد از ان با دید بازتری تجارت آنلاین خود را راه اندازی کنید.
داشتن تخصص به حرفه‌ خودتان هم مربوط می‌شود. یعنی اگر برای راه اندازی کسب و کار خود، تخصص کافی را ندارید، بهتر است که ابتدا در رشته خودتان به خوبی خبره شوید و سپس شروع به راه اندازی یک وب‌سایت برای بیزینس خود کنید و رفته رفته آن را رشد دهید.

– پولساز بودن و تجاری سازی آن کسب و کار

بسیار خوب زمانی که از دو مورد اوّل یعنی علاقه و تخصص کافی بگذریم، به مرحله‌ای می‌رسیم که باید بگویم اگر ایده شما برای راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی در ایران به اندازه کافی پولساز نباشد و نتوان آن را به یک محصول قدرتمند تبدیل کرد، راه اندازی آن خیلی کمکی به شما نخواهد کرد.
اگر ایده کسب و کار شما نوپاست و نمی دانید که اصلاً با استقبال مشتریان رو به رو خواهد شد یا خیر، کافیست که برای این مورد کتاب تست مامان را بخوانید و با تست ایده خود و مصاحبه با مشتریان بلقوّه، به این نتیجه برسید که آیا شروع این کسب و کار می‌تواند منجرب به استقبال مشتریان هدفمند شود یا خیر.

– جسارت،اعتماد به نفس و تلاش بی وقفه

اگر می خواهید یک ایده را به عنوان کسب و کار آغاز کنید، باید بگویم که در این مسیر باید همچون صخره محکم باشید. ممکن است در ابتدای راه با مشکلات و موانع بسیار زیادی دسته پنجه نرم کنید و نا امیدی به سراغ شما بیاید.
دوستان فرقی نمی‌کند که ما الان در ایران هستیم یا در یک کشور رتبه نخست اقتصاد اوّل جهان زندگی می‌کنیم. در هر دو صورت شما برای راه اندازی یک تجارت، باید زحمت بکشید، باید بی خوابی بکشید باید از تفریح و سرگرمی خود بزنید تا در آن کار رشد کنید.

بسیاری از دوستان خود را می بینم که می خواهند کسب و کاری را شروع کنند امّا می ‌ترسند که اگر نشد، دوستان و آشنایان، مسخره کنند و دائماً از این مسئله رنج می‌برند. به جرات تمام باید بگویم که تمام این افکار را باید کنار بگذارید و مثل یک شیر غرّان به میدان بیایید.

انواع کسب و کارهای اینترنتی در ایران

بسیار خوب رسیدیم به مرحله‌ای که باید در مورد انواع کسب و کارهای اینترنتی در ایران صحبت کنیم. به طور کلّی راه اندازی کسب و کار اینترنتی انواع و اقسام گوناگونی دارد که در اینجا به چند مورد مهم آن اشاره خواهیم کرد:

– کسب و کارهای ترکیبی دیجیتال و فیزیکال (Pure Play)

یک نوع از کسب و کارهای اینترنتی در ایران بر پایه راه اندازی ایده‌هایی است که قبلاً در ایران پیاده سازی نشده و جای رشد بسیار زیادی دارد. مثلاً تا چند سال پیش، خبری از تاکسی های اینترنتی در ایران نبود امّا کم کم این نوع کسب و کار شکل گرفت و به یک امپراطوری بزرگ آنلاین تبدیل شد.
معمولاً در این نوع کسب و کارهای نوپا که از آن‌ها با عنوان استارتاپ هم یاد می‌شود، بر روی یک عدم قطعیّتی حرکت می‌کنند و تا زمانیکه این ایده خام به یک کسب و کار اینترنتی پایدار تبدیل شود، زمان زیادی خواهد برد. احتمال عدم موفقیّت در چنین کسب و کارهایی بسیار بالاست.

مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع از کسب و کارها که به آن (Pure Play) گفته می‌شود این است که بخشی از آن کسب و کار با دنیای فیزیکی درگیر است و مثلاً دریافت مشتریان به طور کامل از طریق کانال دیجیتال دریافت خواهد شد. (مانند اسنپ و دیجی کالا)

– کسب و کارهایی بر پایه سیستم سنّتی در بازار و کاتالیزگر آنلاین (Click & Mortar)

در این مدل از کسب و کارهای آنلاین، می توان گفت که سیستم سنّتی یا غیر دیجیتال آن کسب و کار وجود دارد ولی یک نسخه آنلاین از خودشان ایجاد می‌کنند و در اصل ابزارهای دیجیتال، به کمک فروش آن‌ها می‌آید و می‌تواند همچون یک کاتالیزگر، به رشد و توسعه تجارت آن‌ها در فضای آنلاین کمک زیادی کند.
در این حالت معمولاً سیستم فیزیکی و غیر دیجیتال مدّت‌هاست که شکل گرفته و حتّی فراز و فرود‌های مختلفی را هم طی کرده و حال به نقطه‌ای رسیده است که اگر آنلاین نشود، قطعاً نابود خواهد شد. همانطوری که ابتدای مقاله عرض کردم در آینده ای نزدیک یا از صفحه روزگار کسب و کار محو شوید، یا اینکه به یک کسب و کار دیجیتال تبدیل شوید.

– کسب و کارهای تمام دیجیتال در دنیای کسب و کار آنلاین

در این مدل از کسب و کارهای اینترنتی، تمام فروش، بازاریابی و حتّی محصولات به صورت کاملاً دیجیتال می‌باشد. مثلاً وب‌سایت‌های فروش دوره‌های آنلاین آموزشی، یک مدل از این نوع کسب و کارها می‌باشد که در این حالت هیچ چیز در دنیای فیزیکی وجود ندارد و هر آنچه که به عنوان کسب وکار می‌شناسیم، در دنیای دیجیتال حضور دارد.

شروع کسب و کار اینترنتی بدون سرمایه

بسیاری از دوستانی که قصد راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی دارند، سوال می‌کنند که ما هیچ سرمایه ای برای شروع نداریم. آیا باز هم می توانیم آغاز کنیم؟
پاسخ اصلی اینجاست که بله باز هم جایی برای شروع یک کسب و کار اینترنتی قدرتمند با سرمایه کم وجود دارد. نمی‌شود که با صفر تومان آغاز کنید امّا اگر پشتکار و تلاش داشته باشید، می توانید با سرمایه ای حدود ۱ میلیون تومان، کسب و کار مجازی خود را راه اندازی کنید و در دنیای تجارت‌های آنلاین قدم بگذارید.

برای اینکه متوجّه شوید که با همین مبلغ می‌ توان میلیونر شد برای شما یک مثال واقعی می زنم.
فرض کنید فردی یک وب‌سایت در حوزه سلامت و کاهش وزن راه اندازی می‌کند و با مبلغ یک میلیون تومان، وب‌سایت خود را راه اندازی می کند. در این میان هر روز شروع به تولید محتوای مفید و کاربرپسند می‌کند و با کمک اصول سئو در تولید محتوا صفحات وب‌سایت خود را در گوگل رشد می‌دهد و به نتایج نخست گوگل می‌رساند.
رفته رفته افراد بسیاری راه و روش‌های کاهش وزن را در گوگل جست و جو می‌کنند و این وب‌سایت به دلیل اینکه توانسته در گوگل رتبه خوبی کسب کند، تبدیل به یک رسانه قدرتمند شده و مرجعی برای فروش انواع محصولات لاغری و تناسب اندام خواهد شد.
صاحب این وب‌سایت می ‌تواند با تولید کنندگان و یا حتّی فروشندگان عمده محصولات تناسب اندام صحبت کند و در مکان‌هایی از این وب‌سایت تبلیغ فروش آن محصولات را قرار دهد و در برابر فروش هر محصول، درصدی را برای خود بردارد.
به همین سادگی (البته با تلاش فراوان و بعد از حدود ۶ ماه تا ۱ سال کار مداوم) شخص با سرمایه بسیار کم توانسته یک کسب و کار اینترنتی برای خود راه اندازی کند و کسب درآمد نامحدودی را برای خود ایجاد کند.

گذری بر کسب و کارهای موفّق اینترنتی در ایران

در ایران هم کسب و کارهای آنلاین بسیاری وجود دارد و روز به روز هم به تعداد آن‌ها افزوده خواهد شد. از جمله می توان به بزرگترین خرده فروش ایران (دیجی کالا) اشاره کرد که واقعاً تجارت الکترونیک ایران مدیون این کسب و کار بسیار بزرگ و منظّم است که با جذب سرمایه خارجی توانست به رشد خود و بسیاری از کسب و کارها در ایران کمک کند.
از جمله سایر کسب و کارهای موفق ایرانی می‌توان به تاکسی اینترنتی تپسی، اسنپ اشاره کرد که توانسته اند سهم بسیار خوبی را در میان کسب و کارهای اینترنتی برای خود باز کنند و راحتی و امنیّت را برای سفر درون شهری فرآهم کنند.
یکی دیگر از کسب و کارهای بسیار موفّق در حوزه IT‌ کافه بازار است که توانسته جایگزین خوبی برای ارائه و فروش اپلیکیشن‌های ایرانی شود و درآمد بسیار خوبی را برای صاحبان آن کسب و کار ایجاد کند و کارمندان بسیاری را استخدام کند.
نمونه ‌های موفّق کسب و کارهای ایرانی زیاد هستند که کافیست با جست و جوی عبارت کلیدی مورد نظر خود در گوگل، آن‌ها را در صفحات نخست گوگل پیدا کنید و شروع به تحلیل و بررسی این ایده‌ها کنید. حتماً نمونه‌های بسیار موفّقی را خواهید یافت که می توانید الگو قرار دهید و با پوشش نقاط ضعف آن کسب و کارها، یک تجارت جدید برای خود ایجاد کنید.

وسعت بازار و بکر بودن فضای کسب و کار آنلاین در ایران

بازار ایران به دلیل وجود ۸۰ میلیون جمعیّت و تنوّع سلیقه‌ها بسیار گسترده است. از شمال تا جنوب، نیازها و دغدغه‌هایی دارند که هر کدام می‌تواند به یک کسب و کار اینترنتی در ایران تبدیل شود و قابل رشد و توسعه و تبدیل آن به یک کسب و کار جهانی باشد.
هنوز عدّه بسیاری در صنایع مختلف به سراغ فضای آنلاین نیامده‌اند و جای آن دارد که صاحبان این کسب و کارها وارد این حوزه شوند و از فرصت‌ها و زمین بکر این فضا در ایران استفاده کنند.
البته در برخی از حوزه‌ها (مثلاً فروش کتاب آنلاین) زمین بازی کمی رقابتی شده است و بهتر است در چنین مواقعی، تمرکز اصلی را بر روی یک دسته خاص از محصولات آن حوزه گذاشت. (مثلا فقط فروش کتاب‌های رمان) در این صورت با تمرکز بیشتر بر روی یک دسته (یا اصطلاحاً نیچ مارکتینگ) می توانید بهتر در یک دنیای پر رقابت کار کنید.

حرف آخر

امیدوارم که این مقاله برای شما مفید بوده باشه و توانسته باشید با کمک اطّلاعاتی که در این مقاله برای شما مطرح شد، حداقل اندکی در مسیر راه اندازی کسب و کار اینترنتی در ایران قرار گرفته باشید و با چالش‌ها و فرصت‌های این فضا بیشتر آشنا شده باشید. در نهایت همیشه سعی کنید با دید باز و دانش کافی وارد این فضا شوید و رفته رفته سعی کنید نقاط قوّت خود را بهبود داده و نقاط ضعف را تبدیل به سکوی پرتاب کنید.